Table of Contents

Căng thẳng địa chính trị và vận tải hàng hóa – Doanh nghiệp logistics Việt chuẩn bị gì?

1. Toàn cảnh kinh tế – chính trị quốc tế và những ảnh hưởng đến logistics

Trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động, các yếu tố địa chính trị đang ngày càng có ảnh hưởng trực tiếp đến chuỗi cung ứng và vận tải hàng hóa toàn cầu. Từ cuộc xung đột kéo dài giữa Nga – Ukraine, căng thẳng Mỹ – Trung, cho đến những diễn biến mới nhất ở Biển Đông, thị trường logistics thế giới đang đối mặt với một loạt thách thức chưa từng có.

Đặc biệt với Việt Nam – một quốc gia có vị trí địa chính trị quan trọng trong khu vực Đông Nam Á, những căng thẳng tại Biển Đông hay khu vực biên giới Việt – Trung đang tác động trực tiếp đến khả năng vận chuyển hàng hóa xuyên biên giới, làm gián đoạn các tuyến xuất khẩu chiến lược, và khiến các doanh nghiệp vận tải nội địa phải nhanh chóng điều chỉnh kế hoạch hoạt động.

2. Căng thẳng Biển Đông: Mối đe dọa tiềm ẩn đối với dòng chảy logistics

Biển Đông vốn là một trong những tuyến hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới. Theo ước tính, khoảng 30% lượng hàng hóa vận tải bằng đường biển toàn cầu đi qua khu vực này. Vì vậy, bất kỳ căng thẳng quân sự hoặc xung đột lãnh thổ nào tại đây đều tiềm ẩn nguy cơ gián đoạn nghiêm trọng chuỗi cung ứng quốc tế, đặc biệt là các tuyến hàng hải từ Đông Á đến châu Âu, Mỹ và ngược lại.

Việc Trung Quốc tăng cường hiện diện quân sự và hoạt động xây dựng trái phép tại các thực thể trên Biển Đông làm dấy lên lo ngại về an toàn hàng hải. Điều này không chỉ khiến các hãng tàu quốc tế dè chừng khi chọn tuyến đi qua Biển Đông, mà còn có thể khiến chi phí bảo hiểm và vận hành tăng cao – tác động trực tiếp đến giá cước vận chuyển và thời gian giao hàng.

3. Vận tải xuyên biên giới Việt – Trung: Những “nút thắt cổ chai”

Trong nhiều năm, biên giới Việt – Trung là tuyến vận tải đường bộ chiến lược, đặc biệt với các mặt hàng nông sản, điện tử, máy móc… Tuy nhiên, kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng nổ, việc kiểm soát gắt gao tại các cửa khẩu, đặc biệt ở Lạng Sơn, Lào Cai, Quảng Ninh… đã khiến hàng trăm xe container từng bị ùn tắc hàng tuần.

Hiện nay, tình hình vẫn chưa hoàn toàn ổn định. Căng thẳng về kiểm dịch, rào cản kỹ thuật và chính sách “biên mậu” ngày càng siết chặt khiến không ít doanh nghiệp Việt phải tính lại bài toán vận chuyển xuyên biên giới. Thêm vào đó, tình hình chính trị và chính sách nội địa của Trung Quốc, đặc biệt là xu hướng “ưu tiên tiêu dùng nội địa”, đang khiến Việt Nam gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường xuất khẩu lớn thứ hai này.

4. Nguy cơ gián đoạn thị trường xuất khẩu – cơ hội định vị lại chuỗi cung ứng

Ngoài Trung Quốc, Việt Nam cũng đang đối mặt với nguy cơ gián đoạn xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn như châu Âu, Mỹ và Nhật Bản. Căng thẳng giữa phương Tây và Nga đã ảnh hưởng mạnh đến giá dầu, khí đốt, và vận chuyển đường biển. Đồng thời, xu hướng bảo hộ thương mại và kiểm soát công nghệ từ Mỹ – Trung cũng khiến các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam phải linh hoạt điều chỉnh.

Trong bối cảnh đó, việc củng cố thị trường nội địa, đẩy mạnh kết nối nội vùng, và mở rộng chuỗi cung ứng khu vực trở thành chiến lược quan trọng, không chỉ giúp giảm phụ thuộc vào các thị trường “rủi ro cao”, mà còn tạo đà phục hồi và phát triển bền vững trong dài hạn.

5. Góc nhìn nội địa: Khi “biến động toàn cầu” lại mở ra cơ hội

Có một thực tế thú vị: trong khi thế giới đối mặt với nhiều biến động, thì nội địa Việt Nam vẫn là một trong những điểm sáng kinh tế hiếm hoi. Tăng trưởng GDP ổn định, tầng lớp trung lưu gia tăng, và nhu cầu tiêu dùng trong nước không ngừng mở rộng – đây chính là cơ hội vàng cho các doanh nghiệp logistics Việt tái cơ cấu hoạt động.

Thay vì chạy theo các đơn hàng xuất khẩu vốn chịu nhiều rủi ro chính trị – kinh tế quốc tế, nhiều doanh nghiệp đã chuyển hướng sang củng cố thị phần nội địa, tối ưu hóa các tuyến vận tải Bắc – Trung – Nam, phát triển dịch vụ kho bãi và logistics hậu cần tại các khu công nghiệp trọng điểm như Bình Dương, Đồng Nai, Long An…

6. Doanh nghiệp logistics nội địa hành động: Câu chuyện của Á Châu

Là một trong những đơn vị vận tải hàng đầu trong lĩnh vực vận chuyển đường bộ, công ty Vận Tải Á Châu đã có những bước đi chiến lược nhằm ứng phó với các biến động địa chính trị quốc tế và gián đoạn xuất khẩu.

a. Tăng cường tuyến vận tải nội địa Bắc – Trung – Nam

Thay vì chỉ phụ thuộc vào các hợp đồng xuất khẩu, Á Châu đã mở rộng mạng lưới vận tải nội địa với hơn 100 chuyến xe mỗi ngày chạy xuyên suốt từ Hà Nội – Đà Nẵng – TP.HCM. Điều này không chỉ giúp duy trì dòng doanh thu ổn định, mà còn giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa nguồn lực trong nước, giảm thiểu rủi ro từ thị trường quốc tế.

b. Phát triển trung tâm logistics khu vực phía Nam

Nhận thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ tại khu vực phía Nam, đặc biệt là các tỉnh công nghiệp như Long An, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu, Á Châu đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống kho bãi, dịch vụ phân phối và giải pháp logistics tích hợp. Điều này giúp rút ngắn thời gian giao hàng, tối ưu hóa chi phí và tăng khả năng cạnh tranh.

c. Ứng dụng công nghệ để tăng hiệu quả

Á Châu đồng thời đẩy mạnh số hóa hoạt động logistics, bao gồm theo dõi GPS thời gian thực, hệ thống quản lý đơn hàng trực tuyến, và ứng dụng AI để tối ưu lộ trình giao hàng. Đây là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp duy trì hiệu quả trong vận hành, bất chấp sự biến động bên ngoài.

7. Chiến lược dài hạn: Định hình lại tư duy logistics Việt

Các biến động địa chính trị không chỉ là “khủng hoảng”, mà còn là “bài kiểm tra” sức bền và khả năng thích nghi của doanh nghiệp logistics Việt. Thực tế cho thấy, những đơn vị biết tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực vận hành, tăng tính chủ động và định vị lại thị trường mục tiêu sẽ là những người chiến thắng trong dài hạn.

Một số hướng đi chiến lược cho ngành logistics Việt Nam trong giai đoạn tới bao gồm:

Đẩy mạnh đầu tư hạ tầng giao thông và kho vận nội địa, nhất là các trục vận tải chính Bắc – Nam, kết nối vùng biên giới, cảng biển và sân bay quốc tế.
Xây dựng chuỗi cung ứng nội địa linh hoạt, có thể dễ dàng xoay chuyển theo nhu cầu thị trường.
Tăng cường hợp tác với doanh nghiệp khu vực ASEAN để mở rộng mạng lưới logistics tại Đông Nam Á – khu vực đang nổi lên như một trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc.
Chuyển đổi số toàn diện trong quản lý vận hành, đặt nền tảng cho logistics thông minh (smart logistics).

8. Kết luận: Biến nguy thành cơ – Lối đi mới cho ngành logistics Việt

Căng thẳng địa chính trị là thực tế không thể tránh khỏi trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Nhưng với tư duy chiến lược, tầm nhìn dài hạn và hành động linh hoạt, các doanh nghiệp logistics Việt Nam hoàn toàn có thể biến những biến động toàn cầu thành động lực phát triển.

Câu chuyện của Vận Tải Á Châu là minh chứng rõ ràng cho việc “chuyển mình đúng lúc” – khi thị trường xuất khẩu gặp khó, thì nội địa lại trở thành vùng trũng tiềm năng. Điều quan trọng lúc này là các doanh nghiệp cần tỉnh táo nhận diện xu hướng, dũng cảm tái cấu trúc và sẵn sàng thích nghi với một thế giới “bất ổn là bình thường mới”.

Liên hệ vận tải nội địa và logistics khu vực: